मराठी जनांना भाद्रपदाचे विशेष अप्रूप आहे ते या महिन्यात येणाऱ्या गणेशोत्सवामुळे! म्हणून तर या करोनाच्या संकटातही मराठी माणसाला त्यातही विशेष गणेशप्रेमी असणारा मुंबईतील कोकणी चाकरमानी गणपतीच्या ओढीने गावी परतला. शंकर आणि पार्वती यांचा पुत्र गणेश, त्याच्या जन्मापासून अगणित कथामिथा आहेत. गणेश हे वैदिक दैवत आहे की पुराणातील? गणेश हा आर्यांचा देव आहे की अनार्यांचा? गणेशाला केवळ शंकराने जन्म दिला की पार्वतीने आपल्या मळापासून त्याला जन्माला घातले? गणपतीचा विवाह झाला होता की त्याने आजीवन ब्रह्मचर्याचे पालन केले? गणपतीच्या पत्नी रिद्धी–सिद्ध की लक्ष्मी–सरस्वती? अशा किती तरी कथा गणपतीभोवती गुंफलेल्या आढळतात. खरं तर देवदेवतांसंबंधींच्या अशा कथामिथांमधील तथ्यापर्यंत पोहचणं जवळजवळ अशक्यच! मात्र त्यातून आपल्या समाजमनाच्या भावभावनांचा, त्याच्या उत्कटतेचा, कल्पकतेचा काहीएक अंदाज निश्चित येत असतो.
---------------------------------------------
गणेशाच्या अनेक नावांपैकी हे (गणेश) आणि गणपती हे नाव सारख्याच अर्थाचे आहे आणि दोन्हीही सामासिक शब्द आहेत. गणेश किंवा गणपती म्हणजे गणांचा ईश्वर किंवा स्वामी. ‘गण’ हा संस्कृत शब्द ‘गण्’ या धातूपासून तयार झाला असून या शब्दाच्या अर्थात काळानुसार बरेच बदल झालेले दिसतात. जमाव, समुदाय, संप्रदाय, भक्त, मोजणे, मापणे, समजणे, मानणे इ. अर्थच्छटा या शब्दाला असलेल्या दिसतात. कृ. पां. कुलकर्णी यांच्या मते, ‘ऋग्वेदातील ‘गण’ शब्दाला जातीवाचक अर्थ होता. नंतर तो ...
हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * सभासदत्व !*' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .
and then add to homescreen
4 वर्षांपूर्वी
खूपच छान !बोली भषेतील समृद्धी पोहचवणारे लेख.शब्दांच्या पाऊलखुणा अर्थ छटांसह मनात ठसवणार्या.
Rdesai
4 वर्षांपूर्वीखूप सुंदर लेख! गणेशाचे अनेक संदर्भ लक्षात आले.
jgajanan
4 वर्षांपूर्वीखुप छान ..
pvanashri
4 वर्षांपूर्वीखूप छान लेख
nilambari
4 वर्षांपूर्वीछान
pranavs
4 वर्षांपूर्वीखूप सुंदर लेख आहे . गण,गणेश, गणपती या शब्दांचे अनेक अर्थवलंय खूप छान प्रकारे आहेत.तसेच बोलीभाषेतील म्हणी आणि वाक्प्रचारांचा वापर उत्तम प्रकारे केला आहे.