कथा आणि शब्दसंख्या

पुनश्च    विजय पाडळकर    2018-07-28 06:00:18   

अंक- अंतर्नाद; वर्ष- दिवाळी २०१३ लेखाबाबत थोडेसे : पुनश्चवर यावेळी एका अत्यंत वेगळ्या विषयावरचा आणि फारच वेधक असा लेख आहे. जागतिक आणि भारतीय चित्रपटविषयक आस्वादात्मक लेख, स्वतंत्र कथालेखन,  अजरामर जागतिक साहित्यकृती उलगडून दाखवणारे लेखक म्हणून विजय पाडळकर महाराष्ट्राला ज्ञात आहेत. त्यांनी आजच्या लेखात लघुकथांचा दीर्घ  आणि अत्यंत रसाळ असा आढावा घेतला आहे. लघुकथा म्हणजे केवढी कथा? तर केवळ सहा शब्दांची कथा! हेमिंग्वेच्या गाजलेल्या सहा शब्दीय कथेपासून तर गुलजार यांच्या सहा शब्दांच्या कथेपर्यंत येताना पाडळकर या छोट्या कथांमधील मोठ्या आशयाची रंजक सफर लेखकाला घडवून आणतात. लेख वाचल्यावर आपल्याला प्रश्न पडेल, सहा शब्दांत एवढं कसं सांगता येतं? पण तीच तर लेखकाची ताकद असते ना! अंतर्नांदच्या २०१३ च्या दिवाळी अंकात प्रसिद्ध झालेला हे लेख तुमच्यासाठी पुनश्च... ********

अर्नेस्ट हेमिंग्वेची एक गाजलेली लघुतम कथा आहे. या कथेला नाव नाही. फक्त सहा शब्दांची कथा आहे. ही कथा मुद्रित स्वरूपात त्याच्या एखाद्या कथासंग्रहात मी कोठे वाचली नाही, पण या कथेचे श्रेय हेमिंग्वेला दिले जाते एवढे निश्चित. या कथेच्या संदर्भात असे म्हटले जाते, की उत्तर आफ्रिकेमध्ये हेमिंग्वे एकदा मित्रांसोबत मद्यपान करत बसला असता अत्यंत कमी शब्दांत एक कथा लिहिण्याची पैज त्यांच्यात लागली. त्यावेळी हेमिंग्वेने फक्त सहा शब्दांत आपली कथा सादर केली. असेही म्हटले जाते, की समकालीन लेखकांना आव्हान म्हणून त्याने ही कथा लिहिली. ती कथा अशी होती - ‘For sale : Baby shoes, Never used.’ एके ठिकाणी या कथेची अशीही आवृत्ती आढळते - ‘For ...

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * सभासदत्व !*' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .


अंतर्नाद , चिंतन , भाषा , साहित्य रसास्वाद

प्रतिक्रिया

  1. Govind Kulkarni

      6 वर्षांपूर्वी

    मी सभासद आहे तरी लेख कसे वाचायचे ते निट कळाले नाही. लिंक वरून लेख वाचतां येत नाही . iOS वर अॅप आले नाही . पलेीज गाईड करा..सर्व लेख वाचायची ईच्छा आहे ..

  2. asmitaph

      6 वर्षांपूर्वी

    Very enriching article. Thanks, team Punashcha

  3. किरण भिडे

      6 वर्षांपूर्वी

    प्रवीण टोकेकर यांचे लिखाण लवकरच पुनश्च वर येईल. आणि सूचना ही सूचना आहे, त्यात आगाउपणा अजिबात नाही. आम्हाला करत जा सूचना...

  4. jayantdiwan

      6 वर्षांपूर्वी

    वेगळ्याच विषयावरचा हा लेख व त्यावरील वाचकांच्या प्रतिक्रियाही आवडल्या. चित्रपटांविषयीचे सकाळ साप्ताहिक पुरवणीतील श्री प्रवीण टोकेकर तसेच संगीतावरचे श्री सुहास किर्लोस्कर यांचे लिखाण खूप छान वाटते. मध्यंतरी लोकसत्तेच्या रविवार पुरवणीत श्री मंदार भारदे व श्री शफाअत खान लिहीत असत तेही दर्जेदार वाटे. आपल्या ह्या माध्यमासाठी त्यांचा लेखक म्हणून विचार व्हावा असे सुचवावेसे वाटते. सूचना आगाऊपणाची वाटल्यास माफी असावी.

  5. किरण भिडे

      6 वर्षांपूर्वी

    मनीषा जी, तुम्ही प्रतिक्रिया लिहिलीत की ती approve होईपर्यंत तुम्हाला दिसत नाही. आम्ही कोणी online असलो तर लगेच approve होऊ शकते. मात्र तसं नसेल तर थोडा वेळ लागतो. तेव्हा पुढील वेळी बिनधास्त मोठी प्रतिक्रिया नोंदवा आणि काही तासांनी बघा दिसत्ये की नाही...

  6. manisha.kale

      6 वर्षांपूर्वी

    चार शब्द लिहिले पण अभिप्राय गेला नाही. आणि पुन्हा एवढं मराठीत type करणे शक्य नाही सवय नाही म्हणुन..

  7. manisha.kale

      6 वर्षांपूर्वी

    आमच्या सारख्या सामान्य वाचकाना ही सहा शब्दांची कथा म्हणजे वैचारिक मेजवानीच. हे सर्व प्रथमच वाचले. सहा शब्दांची कथा असू शकते आणि त्याचा अर्थ इतका सखोल असू शकतो हे फारच शब्दातीत. विजय padalkar यांची padalkar यांची समीक्षा केवळ अप्रतिम. आमच्या सारख्या इंग्लिश कथा न वाचन केलेल्यासाठी एक नवीन खजिनाच. सहा शब्दात एव्हडा अर्थ किंवा इतकी परिणामकारक कथा सामावू शकते हे खरंच समर्थ लेखकच करू शकतो हे समजले. माझ्या न्यानातं फार मोठी भर पडली. अगदी great, कमाल वाटले. लेख अतिशय आवडला. धन्यवाद.

  8. lalita51

      6 वर्षांपूर्वी

    लघुकथा लेखन करणा-यांसाठी खूप मार्गदर्शन करणारा लेख.

  9. [email protected]

      6 वर्षांपूर्वी

    शेवटची तारीख कधी आहे ?

  10. padmakarhade

      6 वर्षांपूर्वी

    लेख चांगला आहे. सध्या अशा ६ शब्दात कथा कोणी लिहित नाही , असा उल्लेख आला आहे. आमचे परिचित, श्री चंद्रशेखर बुरांडे (आर्किटेक्ट) ६ अक्षरांच्या कथा नियमितपणे लिहितात. आपला ईमेल आयडी कळवलात , तर पाठवू शकेन . धन्यवाद.

  11. Manjiri

      6 वर्षांपूर्वी

    Apratim lekh

  12. ajitpatankar

      6 वर्षांपूर्वी

    Just to keep records straight... Nothing more intended… लेखात उल्लेखलेला “Yard sale” हा लघुपट पाहिला... सदर लेखात अनवधानाने झालेली छोटीशी चूक.. लेखात असा उल्लेख आहे. “....मग कॅमेरा शेजारच्या पाटीकडे वळतो. तिच्यावर लिहिलेले असते – For sale. Baby goods. Never used. लघुपट संपतो.” लघुपटात ती पाटी अशी आहे.. YARD SALE BABY ITEMS FOR SALE HARDLY USED ह्यामुळे आशयात काही फरक पडत नाही, हे सर्वथा मान्य आहे..

  13. mukund parelkar

      6 वर्षांपूर्वी

    can not open it

  14. ajitpatankar

      6 वर्षांपूर्वी

    लेख उत्तम.. For sale : Baby shoes, Never used.’ ही लघुत्तम कथा “ओ हेन्री” ची आहे असे मी वाचले होते.. खूप वर्षांपूर्वी एका मासिकात का वर्तमानपत्रात छापून आली होती.. बरेच दिवस ते कात्रण माझ्याकडे होते.. आता कुठे आहे ते आठवत नाही.. मी वाचलेली कथा अशी होती.. “विकणे आहे” “दोन वर्षाच्या मुलाचे न वापरलेले बूट” या प्रकाराला flash fiction or sudden fiction असेही म्हणतात... लेखात म्हटल्याप्रमाणे ही कथा अर्नेस्ट हेमिंग्वेची आहे असेही म्हटले जाते... उत्तर आफ्रिकेमधील पैज ही १९२० सालची घटना आहे असेही म्हणतात.. मला वाटते ‘For sale : baby shoes, never worn.’ हे जास्त योग्य आहे... आणखी काही अशाच गमतीशीर कथा : Danny O'Dowd : Leaving again? Where are you going? Ryan : “God dead. Priest looking for work.” ‘आत्महत्येशिवाय पर्याय नाही. तू सुखी रहा.” ही श्री. विजय पाडळकर यांची कथा देखील अप्रतिम.



वाचण्यासारखे अजून काही ...

Install on your iPad : tap and then add to homescreen