लावणी आणि तमाशा यासारखे प्रकार एकेकाळी सामाजिक गरजेतून जन्माला आले. पुढे शहरी पांढरपेशांनी या प्रकाराला नाके मुरडायला सुरुवात केली. परंतु लावणीतला शृंगार हा अस्सल होता कारण त्याची पाळेमुळे 'गौळण' या प्रकारातच आहेत. लावणीचा भरभराटीचा काळ, लावण्यांच्या चालींमधूनच जन्माला आलेली नाट्यपदे आणि लोककलांच्या इतिहासाची उजळणी करणारा हा लालित्यपूर्ण लेख आहे तब्बल साठ वर्षांपूर्वीचा. लेखक राजाभाऊ थिटे हे स्वतः शाहीर होते तसेच त्यांनी उत्तर पेशवाईतील प्रसिद्ध शाहीर हैबतीबुवा यांचे लिहिलेले चरित्र १९५६ साली प्रसिद्ध झाले होते. अंक- रोहिणी, फेब्रुवारी १९५९ तमाशांतील लावणी (मूळ शीर्षक) महाराष्ट्रांत ‘लावणी’ अगर ‘गौळण’ हा वाङ्मयप्रकार जवळ जवळ इसवीसन १६०० पासून जास्त उदयास आला. एकनाथांनी गौळणी रचल्या. त्या भजनांत आज सररास प्रचलित आहेत. तो स्वराज्याचा उषःकाल होता. त्या वेळचे फारसे वाङ्मय लिखित स्वरूपांत आज उपलब्ध नाही. पेशव्यांच्या काळांत लावणीला राजदरबारी बराच मान होता. मूळच्या लावणी पोवाड्यांतला वीरांचा शृंगार जाऊन आता तो नेभळटांचा व षंढांचा शृंगार झाला. रावबाजींच्या उत्तेजनाने पुणे शहरांत व त्या शहराचा वारा लागून जेथे तेथे शिमग्याचे चांदणे वाढत चालले होते. दिवसास ब्रह्मभोजनाचा थाट आणि दिव्यांत वात पडली नाही तो मंदिरांत चौघडे, सनया यांचा मंजूळ घोष, श्रीमंतांच्या व सरदार लोकांच्या वाड्यांत सरकारी ताफ्यांचे मुजरे, रात्रीस रस्त्यांत आणि बोळांत फिरणाऱ्या विलासी लोकांची मने ओढून घेणारे, नुकतेच चिमणी, साळू, मैना यांच्या मंजूळ कंठांत होनाजी बाळाने घातलेले खडे सूर आणि फौजेवरही शिलेदार, बारगीर, शिपाई आणि शहरांतील शिंपी, माळी, सराफ, दुकानदार य ...
हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * सभासदत्व !*' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .
and then add to homescreen
किरण भिडे
5 वर्षांपूर्वीur membership is active. pls login to read article...if u don't remember login, do let us know.
[email protected]
5 वर्षांपूर्वीTeam Bahuvidh, Why I am prompted to became member as I renewed in last week. Please guide me.