खरी भाषाशुद्धी आणि तिचे खरे वैरी


रोखठोक लिखाण आणि ज्याचे माप त्याच्या पदरात घालण्याची हिंमत दाखवणारे टीकात्मक लिखाण करण्यासाठी दांडगा अभ्यास लागतो, स्वतःच्या ज्ञानावर विश्वास लागतो आणि आपल्या मतांशी ठाम राहण्याचा निर्धार लागतो. मराठीत अशा  बेधडक वृत्तीचे आणि निधड्या छातीचे जे अगदीच मोजके समीक्षक झाले त्यात श्री. के. क्षीरसागर हे नाव ठळकपणे घ्यावे लागते. आपला मुद्दा मांडतांना ते कोणाचीही पत्रास बाळगत नसत. भाषाशुध्दीचा आग्रह धरणारे बॅरिस्टर सावरकर आणि फारशीच्या हव्यासातून मराठीला परकीय शृंगार करू पाहणारे माधव ज्युलियन अशा दोन्ही टोकांना ते लेखणीच्या टोकावर घेण्यास कचरले नाहीत.  भाषाशुद्धी अथवा काळाच्या ओघात होणारे बदल या संबधी समाज स्वतःच शहाणा असतो, त्यांस काही फार शहाणपणा सांगणे गरजेचे नाहीत, या भूमिकेतून क्षीरसागर यांनी सुनावलेले हे खडे बोल अर्धशतकानंतरही लागू होतात. पुणे येथे महाराष्ट्र शारदा मंदिरात १५ डिसेंबर १९३५ रोजी त्यांनी "खरी भाषाशुद्धी आणि तिचे खरे वैरी अर्थात सावरकर आणि पटवर्धन" या नावाचा एक निबंध वाचला. पुढे सह्याद्री मासिकाच्या फेब्रुवारी आणि मार्च १९३६ या दोन अंकातून तो प्रसिद्ध झाला. समीक्षक, टीकाकार, लेखक अशा विविध भूमिकांमधून मराठीची श्रीमंती वाढविणारे क्षीरसागर मुळात शिक्षक-अध्यापक होते. राक्षसविवाह ही कांदबरी, उमरखय्यांची फिर्याद, तसबीर आणि तकदीर हे आत्मचरित्र अशी विविध संपदा असणारे क्षीरसागर  १९५९ साली मिरज येथे भरलेल्या मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष होते. २९ एप्रिल १९८० रोजी त्यांचे निधन झाले. ********** अंक - सह्याद्री, फेब्रु-मार्च १९३६ आपली मराठी भाषा अशुद्ध होत चालली आहे व ती शुद्ध राखण्याकरिता फारशी व इंग्रजी शब्दांना वाळीत टाकावे असा प ...

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * सभासदत्व !*' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .


सह्याद्री , समाजकारण , भाषा , भाषाशुद्धी

प्रतिक्रिया

  1. Vilas wagholikar

      5 वर्षांपूर्वी

    भाषाशुद्धी मध्ये काळाप्रमाणे लिखाण पध्दतीत बदलही येणे अपेक्षित आहे. मराठीतील नवीन शुद्ध लेखन नियम आप ... अधिक पहा

  2. abhinav benodekar

      5 वर्षांपूर्वी

    स्वा ..सावरकर अप्रिय सत्य नेहमीच बोलत /लिहीत राहिले .सुरवातीला जरी त्यांच्यावर टीकेची झोड उठली तरी क ... अधिक पहा

  3. ajitpatankar

      6 वर्षांपूर्वी

    श्री.के.क्षीरसागर यांचा लेख १९३६ सालचा फारच घाईघाईने लिहिला असावा. भारत स्वतंत्र होईपर्यंत त्यांनी व ... अधिक पहा

  4. hpkher

      6 वर्षांपूर्वी

    रोख ठोक आहे, अनेक निरीक्षणे बरोबर आहेत सावरकरांच्या शब्द निर्मितीतील योग्य शब्द रूढ झाले आहेत. पु ल ... अधिक पहा



वाचण्यासारखे अजून काही ...

Install on your iPad : tap and then add to homescreen