भाषा म्हणजे वाक्योपयोगी शब्दांचा समुदाय. प्रत्येक शब्दाला स्वत:चा इतिहास. स्वत:चा गोतावळा. एकेका शब्दावर स्वार होत भाषेच्या जगात फेरफटका मारण्यात मौज तर आहेच पण भाषेच्या अंतरंगात डोकावण्याचे विलक्षण समाधानही आहे. ‘शब्दांच्या पाऊलखुणा’ हे सदर भाषा आणि संस्कृती यांचं मनोरम दर्शन घडवतं. विविध शब्दार्थातून दंड - काठी यांच्यातील अतुट नाते अधोरेखित करणारा 'छडी लागे छमछम' हा लेख… (अधिक वाचा)
-------------------------------------------------------------------------
दंड
आता आरटीईचा कायदा आल्याने मारकुट्या मास्तरांच्या हातातली छडी मागे पडली असली तरी एके काळी शाळेत अन् घरीदारीही छडीचा महिमा अगाध होता. शाळेत मार खाल्लेल्यांनी अन् न खाल्लेल्यांनीही ‘छडी लागे छमछम, विद्या येई घमघम’ हे गीत लहानपणी नक्कीच म्हटले असणार. छडी म्हणजे एक प्रकारची काठीच की! पूर्वीच्या काळात राजा दरबारात येई किंवा आपल्या नगरीत फिरत असे तेव्हा त्याच्या हातात राजदंड असे. हा राजदंड राजाच्या न्यायाचे आणि शासनाचे प्रतीक मानले जात असे. हा राजदंड म्हणजेही एक प्रकारची काठीच. बरोबर, हा लेख दंड – काठी या शब्दांच्या गोतावळ्याविषयीच आहे.
हेही वाचाः-
हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * सभासदत्व !*' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .
प्रतिक्रिया
शब्दांच्या पाऊलखुणा - छडी लागे छमछम! (भाग - दोन)
मराठी प्रथम
साधना गोरे
2019-08-29 15:00:15

वाचण्यासारखे अजून काही ...

काँगो - उत्तरार्ध
पां. वा. गाडगीळ | 4 दिवसांपूर्वी
आणि बेल्जियमचें सैन्य अजूनहि कांगोंत तळ देऊन बसले आहे.
काँगो - पूर्वार्ध
पां. वा. गाडगीळ | 7 दिवसांपूर्वी
गोरे सशस्त्र लोक दिसले की, कांगोतील काळे अडाणी लोक घरेदारे सोडून पळून जात असत
उर्दू रंगभूमि - भाग तिसरा
सेतूमाधवराव पगडी | 2 आठवड्या पूर्वी
इस्मत चुगताईचें 'धानी बांकें' जातीय ऐक्याच्या विषयावर रचलें आहे.
उर्दू रंगभूमि - भाग दुसरा
सेतूमाधवराव पगडी | 2 आठवड्या पूर्वी
पारशी नाटककारांनंतर पहिल्या उर्दूभाषी नाटककाराचें नांव रौनक़ बनारसी होय.
उर्दू रंगभूमि - भाग पहिला
सेतूमाधवराव पगडी | 3 आठवड्या पूर्वी
वाजिदअलीशहा हा स्वतः उत्तमपैकीं कवि होता.
साधना गोरे
6 वर्षांपूर्वीधन्यवाद मॅडम!
साधना गोरे
6 वर्षांपूर्वीधन्यवाद मॅडम!
kamalini
6 वर्षांपूर्वीखूप छान लेख.एरव्ही हे शब्द अनेकवेळा अनेक जागी वापरतो .पण तरीही एकच शब्द किती विविधांगी रूपाने मराठीत वापरला जातो हे एकत्रीतपणे वाचताना गंमत वाटली.मराठी भाषेचे सौंदर्य लेखातुन व्यक्त झाले आहे.
Rdesai
6 वर्षांपूर्वीमाहितीपूर्ण लेख!