सभासद लॉगिन
चाचणी सभासदत्व !

शब्दांच्या पाऊलखुणा - छडी लागे छमछम! (भाग - दोन) 


भाषा म्हणजे वाक्योपयोगी शब्दांचा समुदाय. प्रत्येक शब्दाला स्वत:चा इतिहास. स्वत:चा गोतावळा. एकेका शब्दावर स्वार होत भाषेच्या जगात फेरफटका मारण्यात मौज तर आहेच पण भाषेच्या अंतरंगात डोकावण्याचे विलक्षण समाधानही आहे. ‘शब्दांच्या पाऊलखुणा’ हे सदर भाषा आणि संस्कृती यांचं मनोरम दर्शन घडवतं. विविध शब्दार्थातून दंड - काठी  यांच्यातील अतुट नाते अधोरेखित करणारा 'छडी लागे छमछम' हा लेख… (अधिक वाचा)


-------------------------------------------------------------------------


दंड


आता आरटीईचा कायदा आल्याने मारकुट्या मास्तरांच्या हातातली छडी मागे पडली असली तरी एके काळी शाळेत अन् घरीदारीही छडीचा महिमा अगाध होता. शाळेत मार खाल्लेल्यांनी अन् न खाल्लेल्यांनीही ‘छडी लागे छमछम, विद्या येई घमघम’ हे गीत लहानपणी नक्कीच म्हटले असणार. छडी म्हणजे एक प्रकारची काठीच की! पूर्वीच्या काळात राजा दरबारात येई किंवा आपल्या नगरीत फिरत असे तेव्हा त्याच्या हातात राजदंड असे. हा राजदंड राजाच्या न्यायाचे आणि शासनाचे प्रतीक मानले जात असे. हा राजदंड म्हणजेही एक प्रकारची काठीच. बरोबर, हा लेख दंड – काठी या शब्दांच्या गोतावळ्याविषयीच आहे.


हेही वाचाः-


शब्दांच्या पाऊलखुणा – गोष्ट मातीची! (भाग – एक)

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * चाचणी सभासदत्व !*' घ्या आणि ५ लेख मोफत वाचा किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .


ज्ञानरंजन , लोकमत , भाषा

प्रतिक्रिया

  1. साधना गोरे

      2 वर्षांपूर्वी

    धन्यवाद मॅडम!

  2. साधना गोरे

      2 वर्षांपूर्वी

    धन्यवाद मॅडम!

  3. kamalini

      2 वर्षांपूर्वी

    खूप छान लेख.एरव्ही हे शब्द अनेकवेळा अनेक जागी वापरतो .पण तरीही एकच शब्द किती विविधांगी रूपाने मराठीत वापरला जातो हे एकत्रीतपणे वाचताना गंमत वाटली.मराठी भाषेचे सौंदर्य लेखातुन व्यक्त झाले आहे.

  4. Rdesai

      2 वर्षांपूर्वी

    माहितीपूर्ण लेख!

← मागील लेख

मराठी भाषेचे मरण अटळ आहे काय?

पुढील लेख →

टाळेबंदीतील पर्यायी शिक्षण व मूल्यमापन व्यवस्था



वाचण्यासारखे अजून काही ...

जडण-घडण

डॉ. सुनीलकुमार लवटे यांना उत्तर प्रदेशचा ‘सौहार्द सन्मान’

संकलन | 2 दिवसांपूर्वी

मराठी आणि हिंदी भाषेत निर्माण केलेल्या सौहार्दाची नोंद घेऊन डॉ. लवटे यांना उत्तर प्रदेश सरकारचा हा सन्मान जाहीर झाला आहे.
वयम्

वक्त

'वयम्' प्रतिनिधी | 2 दिवसांपूर्वी

"अरे देखो तो सही, यह देख सारा, मैं तेरे लिये क्या लाया हू- टेडीबिअर! और दानू देख ये पिली चॉकलेट, तुम्हे पसंद है ना? देख बहुत सारी लाया हू! तुम्हे पसंद है ना?" "नहीं अब्बू, मुझे नही पसंद. मुझे नहीं अच्छी लगती ये चॉकलेट. जर या दुनियेत चॉकलेट नसतं तर तुम्ही मला जवळ घेतलं असतं, मला वेळ दिला असता. आता या चॉकलेटमुळे तुम्ही माझ्यापासून दूर झालात. तुम्हांला वाटतं की, चॉकलेट दिलं की राग शांत झाला, ऐसा नहीं होता अब्बू..." दानियाला गदगदून आलं होतं, भरल्या डोळ्यांनी ती म्हणाली- "अब्बू यह टॉइज, टेडी, चॉकलेट हमें कुछ नहीं चाहिये. हमे सिर्फ आप चाहिये हो. आपका इतनासा वक्त चाहिये है."
पुनश्च

एका वाचकाची गोष्ट

शं. ना. नवरे | 2 दिवसांपूर्वी

प्रश्नांच्या गुंड्या दाबल्या बरोबर उत्तरांचे दिवे लागले. झगझगीत प्रकाश पडला. त्या प्रकाशाकडे मला डोळे उघडून पहातां येईना. त्या प्रकाशांत मी ठेंगू, क्षुद्र माणूस दिसूं लागलो
आहार, निद्रा, भय ...

हवामानानुसार आहार

डॉ. यश वेलणकर | 3 दिवसांपूर्वी

उन्हाळ्यात मांसमासे, तळलेले पदार्थ, खाऊ नयेत. ते लवकर पचत नाहीत, पचले तरी अंगाची आग आग करतात. आपल्या संस्कृतीमध्ये भर उन्हाळ्यात एकही मोठा सण नाही तो यामुळेच.
निवडक सोशल मिडीया

मृत्यूच्या खाईतले देवदूत

सचिन जवळकोटे | 3 दिवसांपूर्वी

कामधंदा सोडून खिशातले पैसे खर्चून आणि जीव धोक्यात टाकून मृत्यूशी संघर्ष करणा-या ‘ट्रेकर्स’ मंडळींची अनटोल्ड स्टोरी..
अधिक पहा ...
Install on your iPad : tap and then add to homescreen