शब्दांच्या पाऊलखुणा - पैसे भेटले? (भाग - नऊ) - साधना गोरे - बहुविध.कॉम - निवडक, उत्तम, आशयघन व संपादित मजकुर चोखंदळ वाचकांसाठी

शब्दांच्या पाऊलखुणा - पैसे भेटले? (भाग - नऊ)

मराठी प्रथम साधना गोरे 2020-05-21 13:21:23

मराठीतील सुप्रसिद्ध कवी आणि गीतकार ग. दि माडगूळकरांचं एक गाणं आहे – ‘नदी सागरा मिळते, पुन्हा येईना बाहेर, जग म्हणते कसे गं, नाही नदीला माहेर’ या गाण्यात नदी सागराला मिळते, भेटत नाही. मराठीतील तितकेच तोलामालाचे आणखी एक गीतकार जगदीश खेबूडकर. त्यांच्या ‘घागर घुमूंदे घुमूंदे, रामा, पावा वाजू दे’ या मंगळागौरीच्या गाण्यात शेवटच्या ओळी अशा आहेत – ‘जीव लावून जिवाचा, टिळा लाविते रक्ताचा, आता म्होरल्या जल्मात नदी भेटू दे सागरा’. या गाण्यात नदी सागरात मिळत नाही, तर भेटते. या दोन्ही गाण्यांतील नदी आणि सागर यांच्या उदाहरणात भेटणे आणि मिळणे हे शब्द एकमेकांऐवजी वापरलेले दिसतात.
-----------------------------------------------------------------
“मॅडम, मला पुस्तक भेटलं” वर्गातली एक विद्यार्थिनी मोठ्या उत्साहाने आपल्या शिक्षकाला सांगत असते. त्यावर शिक्षकाचं  स्पष्टीकरण  - ‘अगं, पुस्तक निर्जीव वस्तू, ते भेटेल कसं? माणसं भेटतात; पुस्तक मिळतं, सापडतं.’ हाच विषय संवादाच्या विविध तपशिलाने आपण ऐकला असेल किंवा स्वतःही अशा संवादात सहभागी झाला असाल. भेटणे, मिळणे, सापडणे ही मराठीत सर्रास वापरली जाणारी क्रियापदे आहेत. विशेषतः भेटणे आणि मिळणे ही क्रियापदे एकमेकांच्या ऐवजीही वापरलेली दिसतात.
हेही वाचाः-
शब्दांच्या पाऊलखुणा – खुंटा धरला म्हणजे ओवी येते! (भाग आठ)

हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * चाचणी सभासदत्व !*' घ्या आणि ५ लेख मोफत वाचा किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .

प्रतिक्रिया

Rdesai
2 वर्षांपूर्वी

खूप छान माहिती !
साधना गोरे
2 वर्षांपूर्वी

टिपरेसाहेब, नदी भेटते असं मी नाही म्हटलं, तर ते खेबूडकरांनी त्यांच्या गाण्यात म्हटलंय, असं मी सांगितलं आहे.
गंगाधर टिपरे
2 वर्षांपूर्वी

नदी भेटते हे कसं काय बरोबर आहे ते तुम्ही नाही सांगितलं
kamita
2 वर्षांपूर्वी

अर्थपूर्ण माहिती
charubhamare
2 वर्षांपूर्वी

साधना मँडम ,अतिशय अभ्यासपूर्ण व उपयुक्त लेख.यामुळे मराठीतील अनेक शब्दांची व्युत्पत्ती/ अर्थ, नवीन शब्दकोश , इत्यादींचा परिचय झाला. आपली मराठी भाषा आहेच एवढी सर्वसमावेशक ,की अपवादात्मक परिस्थितीतीतही ती शब्दांना लवचिक तेने हाताळते,असे मला वाटते.