दुसऱ्या महायुध्दाची धामधूम सुरु असतानाच १९४२ च्या ऑगस्ट महिन्यात गांधीजींनी 'छोडो भारत'चा नारा दिला. भारताच्या भूमीतली आपली पाळं मूळं ढिली होत असल्याचं पाहून ब्रिटिशांनी राजकीय,सांस्कृतिक आणि सामाजिक बंधनांचा फास अधिकच आवळायला सुरुवात केली होती. अशा काळात दत्तप्रसन्न काटदरे यांनी 'वसंत' मासिक सुरु करण्याचा घाट घातला. मासिक सुरु करण्यास परवानगी नाही, कागदाची टंचाई आणि देशी भाषांमध्ये प्रसिध्द होणाऱ्या प्रत्येक शब्दाविषयी राज्यकर्त्यांना संशय अशा वातावरणात 'वसंत' सुरु ठेवण्यासाठी काटदऱ्यांना काय काय करावे लागले याची सुरस कहाणी त्यांच्याच शब्दात. वसंतच्याच एका अंकात १९६० साली त्यांनी लिहिलेला हा लेख- ************** अंक - वसंत; वर्ष- जुलै १९६० १९४३! त्या वेळी भारतात इंग्रजांचे राज्य होते. दुसरे महायुद्ध भडकलेले असून संबंध जगापुढे भयंकर परिस्थिती उभी होती. हिटलरने ब्रिटिश साम्राज्याला असा काही तडाखा दिला होता की हे साम्राज्य कसे सावरून धरायचे हा इंग्रज मुत्सद्यांपुढे एक मोठा प्रश्न होता. त्यामुळे हिंदुस्थानातली राज्यव्यवस्था अगदी कसोशीने व काटकसरीने त्या ब्रिटिश नोकरशाहीने चालविली होती. आपल्याविरुद्ध शक्य तितके कोणी बोलू नये, लिहू नये या हेतूने नव्या वृत्तपत्रांना अजिबात बंदी घालण्यात आली होती. केंद्र सरकारच्या परवानगीशिवाय कोणतेही वृत्तपत्र, साप्ताहिक किंवा मासिक काढणे अशक्य होते आणि ही परवानगी सहसा कोणालाही देण्यात येत नसे. अशा काळात ‘वसंत’ मासिक सुरू करण्याची मला प्रेरणा झाली किंवा सुरसुरी आली म्हणा; पण निश्चय झाला. १९४३ च्या नोव्हेंबरमध्ये ‘वसंत’चा पहिला अंक, दिवाळी अंक, म्हणून प्रसिद्ध झाला.
...
हा लेख पूर्ण वाचायचा आहे? सोपं आहे. एकतर * सभासदत्व !*' घ्या किंवा आपण विद्यमान सभासद असाल तर कृपया लॉगिन करा .
and then add to homescreen
[email protected]
7 वर्षांपूर्वीइच्छा तेथे मार्ग हेच सिद्ध होते. वसंतच्या जन्मदात्यांच्या प्रयत्नांना सलाम
ajitpatankar
7 वर्षांपूर्वी“वसंत”ची जन्मकहाणी वाचली. झालेल्या त्रासाचे glorification केले आहे असे वाटते. जन्म देताना प्रसूतिवेदना होणारच. मुळात “मुहूर्त” चुकला हेच खरे !! त्यांना निदान, खूप दिग्गजांचा पाठींबा तरी होता. यापेक्षा समान्य माणसांनी against all odds , काही भव्य दिव्य केले तर ते जास्त प्रशंसनीय असते.. बिल गेट्स किंवा लॅरी पेज/सर्जी ब्रिन हि काही उदाहरणे....
vasantdeshpande
7 वर्षांपूर्वीकाटदरे यांच्या चिकाटीचे आणि अथक परिश्रमांचे आश्चर्य वाटते. त्याचबरोबर तत्कालीन थोर व्यक्तींनी दिलेला पाठिंबाही थक्क करून सोडतो.
किरण भिडे
7 वर्षांपूर्वीआपल्या सभासद विभागात 'logout', 'प्रोफाईल' आणि 'पासवर्ड बदला' ही बटन्स बाजूबाजूला आहेत. आपण कॉम्प्युटर समोर बसलो आहोत तर आपल्या उजव्या हाताला. कृपया ते वापरून बघा. काही अडचण वाटली तर सांगा.
Meenalogale
7 वर्षांपूर्वीदत्तप्रसन्न काटदरेंच्या जिद्दीला आणि चिकाटीला सलाम.मी हे मासिक वाचत असे.
Mangesh Nabar
7 वर्षांपूर्वीआता काही वेळाने चिकाटीने प्रयत्न करून मी हा लेख वाचू शकलो. त्या काळात म्हणजे पारतंत्र्यात वसंत हे मासिक सुरु करताना आर्थिक बाबी सोडून मुख्य कायदेशीर अडचणीवर कै. दत्तप्रसन्न काटदरे यांनी कशी मात केली हे वाचताना आजही रोमांचक वाटले. मी वसंत हे मासिक त्यांच्या काळात वाचत होतो. त्यांच्यानंतर मात्र ओहोटी लागली. मंगेश नाबर
suhaskadlaskar
7 वर्षांपूर्वीFacility to change the password is not possible on the sight. It’s not appearing anywhere
Mangesh Nabar
7 वर्षांपूर्वीप्रिय संपादक पुनश्च यांस, सप्रेम नमस्कार यापूर्वी मी आपल्याला आपल्या या नियतकालिकाच्या तांत्रिक दोषाबद्दल लिहिलं होतं. आजही मला तसाच अनुभव आला. मी चक्क २ वेळा माझं यूजर नेम आणि पासवर्ड टाकला तरी मी "ते 'वसंत'चे दिवस " हा लेख वाचू शकलो नाही. अत्यंत खेद झाला आणि मी हा प्रयत्न सोडून देऊन आपला आलेला मेल काढून टाकला. हा असा अनुभव अधूनमधून का येतो ? मंगेश नाबर
bookworm
7 वर्षांपूर्वीस्वातंत्र्यपूर्व काळात सरकारी धोरणात न बसणारी गोष्ट करायची असेल तर किती संघर्ष करावा लागे ह्याची कल्पना आली.... हॅट्स ऑफ!
praj9975
7 वर्षांपूर्वीहि जिद्द काही समजत नाही मला. पदरमोड करुन मासिक वगैरे काढायचं. पण विलक्षण कौतुक मात्र वाटल्याशिवाय रहात नाही.असूयाही वाटते. हि माणसं पैसा आणि भविष्याची तरतूद अशा राक्षसांपासून कोसो दूर असतात. बरं वाटतं जगात अशी मनस्वी, passionate माणसं बघून. लेख सुंदर.